کنگره ملی زغال‌سنگ گردهمايي رسمي متشكل از متخصصين و افراد با تجربه در حوزه زغال‌سنگ است که با همکاری مراکز تحقیقاتی، نهادها و سازمان­‌های دولتی و غیردولتی برگزار می­‌شود. شرکت­‌کنندگان در این کنگره، برای بحث و تبادل نظر و تصمیم ­گیری درباره صنعت زغال‌سنگ، گرد هم می­‌آیند و نتایج  پژوهشهای انجام شده در این زمینه را به صورت مقاله، سخنرانی و پوستر ارائه می دهند. اين کنگره تلاشي برای اقناع روحیه جستجوگری و كاوشگری جامعه علمي دانشگاهي برای كسب معلومات و اطلاع از يافته­‌های جديد در زمینه زغال‌سنگ است. 

این کنگره به شكل دوره‌ای هر 2 سال یک‌بار برگزار می‌شود. در صورت برگزاری صحیح کنگره ملی زغال‌سنگ بخش مهمي از فرآيند تولید، نشر و مديريت دانش در صنعت زغال‌سنگ انجام خواهد شد. اولین کنگره ملی زغال‌سنگ در شهریورماه 1391 با همکاری دانشگاه صنعتی شاهرود و شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی، دومین کنگره ملی زغال‌سنگ در شهریورماه 1393 با همکاری دانشگاه صنعتی شاهرود و شرکت زغال‌سنگ کرمان، سومین کنگره ملی زغال‌سنگ در شهریورماه 1395 با همکاری دانشگاه صنعتی شاهرود و شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی، چهارمین کنگره ملی زغال‌سنگ در فروردین ماه 1397 با همکاری دانشگاه صنعتی شاهرود و شرکت زغال‌سنگ پروده طبس، پنجمین کنگره ملی زغالسنگ در شهریور 1400 توسط قطب علمی مهندسی معدن کشور و دانشگاه صنعتی شاهرود برگزار شد. در این کنگره‌ها سعی شده است با بهره گرفتن از دیدگاه‌ها و نظرات اندیشمندان در حوزه‌های گوناگون صنعت زغال‌سنگ، با ارائه تحلیل‌های علمی و عمقی، افق‌های روشنی را پیش روی مدیران اجرایی قرار دهد. نظرسنجی از شرکت­‌کنندگان اولین، دومین، سومین و چهارمین کنگره ملی زغال‌سنگ نشان داد که برگزاری این کنگره به عنوان یک ابزار كمكي ارزشمند، نقش مفید و مؤثری در اطلاع‌رسانی، تولید و تبادل دانش و ایجاد همگرایی در آرا و نظرات ذی­نفعان ایفا کرده است. خداي بزرگ را شاکريم که بر دبیرخانه این کنگره منت نهاد تا در برگزاري این کنگره‌ها، در سطحي ظاهر شود که موجبات تحسين اغلب شرکت‌کنندگان را برانگيزد. اينک از سرِ ستايش به پيشگاهش سر فرود می‌آوریم و پيشاني سپاس بر آستان عظمتش مي­سائیم و توفيق شکر از او طلب می‌کنیم که بضاعت اندک ما را برکت بخشيد و کاستی‌ها را با فضل خود پوشاند و نقاط قوت را چنان جلوه داد تا جهات ضعف از نگاه مخاطبان تيز بين و ژرف‌نگر به چشم نيايد يا قابل‌اغماض بنمايد. به طور قطع و يقين آنچه اين کنگره‌ها را شايسته شمول الطاف الهي و عنايت حضرت ولی‌عصر علیه‌السلام و عجل الله تعالي فرجه الشريف گردانيد نيت خير همراه با تلاش مجدانه و پیگير همکاران ارجمندي بود که همت والاي خود را مجاهدانه در اين راه مبذول داشتند و از هيچ تلاش بايسته و اقدام شایسته‌ای دريغ نورزيدند. برخورداري از نعمت چنين همکاراني خود افتخاري است که شکر مخصوص الهي را ايجاب می‌کند.

مهم‌ترین اهداف این کنگره عبارت‌اند از:

• فراهم‌سازی بستر مناسب براي انتقال دانش و تجربيات كشورهای مختلف و بهره‌گیری از ظرفیت علمی بین‌المللی برای پاسخگویی به برخی از پرسش‌های بنیادی در صنعت زغال‌سنگ
• معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های علمی کشور در زمینه زغال‌سنگ و فراهم آوردن فرصتی مناسب برای دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی و پژوهشی برای معرفی آخرین نتایج و دستاوردهای خود در زمینه‌های مختلف صنعت زغال‌سنگ به جامعه علمی و صنعتی
• ایجاد فرصت برای کنکاش، نظر ورزی و تعامل علمی میان صاحب‌نظران و به اشتراک‌گذاری تجارب متخصصان و خبرگان علمی و صنعتی کشور
• زمینه‌سازی برای جلب توجه جامعه صنعت زغال‌سنگ کشور به ضرورت سرمایه­گذاری پژوهشی و معرفی نقش پژوهش و تحقیق در پیشرفت صنعت، ایجاد علاقه در شرکت‌ها و سازمان‌ها به امر پژوهش
• جلب توجه صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران به اهمیت استفاده از علوم و فناوری‌های نوین در بهینه‌سازی فعالیت‌ها در حوزه زغال‌سنگ
• فراهم کردن امکانات و شرایط لازم برای شناخت اصولی و گسترده متقابل صنعت و دانشگاه و ایجاد همسویی و هماهنگی بین متخصصان و پژوهشگران
• معرفی تولیدکنندگان داخلی صنعت زغال‌سنگ کشور به شرکت‌کنندگان و متخصصان، ایجاد رقابت سالم و سازنده برای نیل به کیفیت مورد نظر
• تشریح چالش­های پیش روی صنعت زغال‌سنگ و ارائه راهبردها و راهکارهای اجرایی مناسب
• توسعه همکاری‌های علمی با سایر مراکز علمی کشور و جهان
• ارتقاء سطح علمی شرکت‌کنندگان در کنگره از طریق سخنرانی‌های کلیدی و پانل‌های علمی ارائه مقالات و پوسترها. 

برای تحقق اهداف فوق، ارائه مقالات کاربردی- تخصصی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی ارزشمند، سخنرانی‌های کلیدی کارآمد و میزگردهای تخصصی برنامه‌ریزی ‌شده است. برنامه‌های ششمین کنگره ملی زغال‌سنگ  با تبیین محورهای راهبردی و تشکیل کمیته‌های منسجم علمی و اجرایی و برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی و تخصصی و همچنین حضور مسئولان گران‌قدر به عنوان سخنرانان کلیدی و مشارکت اساتید برجسته در پانل‌های تخصصی از اقصی نقاط دنیا و استفاده حداکثری از حضور همزمان صاحب‌نظران مهندسی معدن و نخبگان و پژوهشگران دانشگاهی و تولیدکنندگان و صنعت گران، امیدبخش ارتقای کیفی و غنای ارزشمند این کنگره  است.